Pandeminin akabinde yabancı çalışan sayısının azalmasıyla birlikte mevcut çalışanlara artan talep günlük paklık fiyatlarını de katladı. O denli ki toplumsal medyada komedyenlerin skeçlerine dahi bahis olan günlük temizlikçiler çabucak her ay fiyatlarına artırım yaparken çalışma şartlarına da yeni kriterler eklemeye başladı.
ÜCRET HER AY ARTIYOR
Örneğin İstanbul’da Haziran 2023’te 1.200-1.500 TL ortasında değişen tam gün paklık fiyatları, eylülde 1.800 TL, ekimde 2.000 TL, aralıkta 2.200 TL, yılbaşından sonra da 2.500 TL’ye kadar yükseldi. Sabah gazetesinden Betül Alakent’in haberine nazaran yol parası ve kahvaltının yanı sıra mesaiyi de 6 saate kadar düşüren gündelik temizlikçiler tüm taleplerin kabul edilmesine karşın yeniden de kelam verilen gün gelmemeye başladı. Bu cins meseleler son periyotta artınca yeni formül arayışları da hızlandı. Gündelik temizlikçi arayanlar ortak istihdam modeli geliştirdi.
MAAŞ-YOL-SİGORTA
Yeni modelde sistem şöyle işliyor: Arkadaş kümesi ya da tıpkı apartmanda yaşayan 3 aile günlük paklık yapan bir bireyle anlaşıyor. Maaş, sigorta ve yol masrafları için fiyat belirleniyor. Örneğin maaş, sigorta ve yol dahil toplam 45 bin TL. Bu sayı üç aile ortasında 15’er bin TL olarak paylaşılıyor. Günlük paklık için anlaşılan bayan ise haftada iki yarım gün olmak üzere üç meskenin paklığını yapıyor. Bir gün de müsaade kullanıyor.
KAZAN-KAZAN FORMÜLÜ
Bu yolla hem temizlikçi arayanlar tanıdıkları bireyle çalışmış oluyor hem de sigorta ve maaş sistemi olduğu için her ay artırımın önüne geçiliyor. Paklık yapanın da sigortası yatırıldığı ve tertipli gelir sahibi olduğu için farklı yerlere gitmiyor. Yani hem paklığa gelen bayan hem de hizmeti alan için kazan-kazan formülü hayata geçirilmiş oluyor. Bu sistem kayıt dışı çalışmayı da önlemiş oluyor.
FİYAT WHATSAPP KÜMELERİNDE BELİRLENİYOR
Günlük paklığa gelen bayanların her ay fiyat artırmasında bir başka etken de kendi ortalarında kurdukları WhatsApp kümeleri. Bu kümelerle birbirlerine iş paslayan bayanlar aldıkları fiyatlar hakkında da yazışıyorlar. Biri şayet gittiği meskenden aldığı fiyatı artırıyorsa öbür bayan da, “O 1.800 TL yaptıysa ben 2.000 TL yaparım” mantığıyla fiyatını artırıyor. Süratle artan fiyat karşısında birtakım şahıslar paklık hizmeti almayı bırakırken kimileri da robot süpürge üzere eserlerle tahlil bulmaya çalışıyor.
REGÜLASYON YAPILMASI GEREKİYOR
Armut.com Kurucu Ortağı Başak Taşpınar Değim, yaptıkları lokal bir araştırmada günlük paklık fiyatlarının İstanbul’da geçen yıl haziran ayında ortalama 1.200 TL olduğunu belirterek, “Bu fiyat aralıkta 1.800 TL’ye çıktı. Bilhassa yabancı çalışan müsaadelerinin sonlandırılması, mevcut çalışan sayısının azalması lakin talebin artması günlük paklığa giden bayanların da fiyatlarını artırdı” dedi. Günlük paklığa gelen bayanların çalışma şartlarıyla ilgili düzenleme yapılması gerektiğini belirten Değim, “Gelen bireylerin güvenlik sorgulamaları yapılmıyor. Sigortaları yok, mümkün bir kaza durumunda konut sahibi sorumlu. Bu üzere problemler için yasal bir düzenleme gerekiyor” diye konuştu. Mevcut maddelere nazaran, mesken paklığına gelen hizmet verenlerin günlük sigortalarının, hizmet alan şahıslar tarafından kendi e-Devlet hesapları üzerinden yapılması gerektiğine dikkat çeken Değim, “Geçmişte bu sürece aracılık edebilmek için çeşitli görüşmeler gerçekleştirdik. Lakin KVKK ve gibisi nedenlerle bu yetkiyi alamadık. Armut olarak, hizmet verenler ve hizmet alanlar için süreçleri kolaylaştıracak tahliller sunmayı isteriz” sözlerini kullandı.